تور های مربوط به استان اردبیل

رصدخانه مراغه؛ اولین و بزرگ ترین رصدخانه ایران هنگام شرکت در تور مراغه با ریسمون، بازدید از یک جاذبه را به هیچ عنوان نباید از دست داد. این جاذبه جایی نیست جز اولین و بزرگ ترین رصدخانه‌ی ایران. رصدخانه ای که توسط دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شده بود. با بازدید از آثار تاریخی به جای مانده از گذشته‌ی ایران، به این واقعیت پی خواهیم برد که ایرانیان در گذشته نسبت به زمان خود بسیار پیشرفته‌تر و سردم‌دار برخی علوم بوده‌اند. ایرانیان باستان در ساخت بناها و یا شهرسازی مهارت و شهرت بالایی داشتند. رصدخانه مراغه نیز یکی دیگر از این شاهکارهای تاریخی ایران است. در این مطلب قصد داریم این رصدخانه را به صورت مفصل تر مورد بررسی قرار داده و آن را معرفی کنیم. با ریسمون همراه باشید. برای بازدید از این رصدخانه باید راهی شهر مراغه شویم. این رصدخانه در شهر مراغه و بر روی تپه ۱۱۰ متری صدر داغی مراغه قرار دارد. از آنجایی که این رصدخانه در ارتفاع نسبتاً بالایی ساخته شده، از بالای آن دید کاملی به محیط اطرف، مثلاً دریاچهٔ ارومیه و بیشتر مناطق شهر خواهید داشت. همانطور که پیش‌تر بیان شد، رصدخانه مراغه اولین و بزرگ‌ترین رصدخانه ایران است. قدمت ساخت این رصدخانه به حدود ۷۰۰ سال پیش باز می گردد. این رصدخانه توسط خواجه نصرالدین طوسی و معمار معروف آن دوران یعنی فخرالدین ابوالسعادات احمد بن عثمان مراغی با دستور هولاکوخان احداث گردیده است. حدود ۱۳ سال زمان برای ساخت این بنا صرف شد و امروزه نیز به ثبت آثار و میراث ملی ایران رسیده است. روایت‌هایی پیرامون ساخت رصدخانه مراغه اگرچه ایده اولیه ساخت این رصدخانه از جانب خواجه نصیرالدین طوسی بوده است، بدیهی است که ساخت چنین رصدخانه‌ای در آن زمان به تنها از دست خواجه بر نمی آمده و او برای اتمام این پروژه احتیاج به کمک افراد مختلفی داشته است. گفته می شود که او هنگام احداث چنین مرکزی دو هدف را در سر می‌ پروارنده است. هدف اول ساخت یک مرکز علمی برای رصد آسمان و ستاره شناسی بوده است و هدف دوم او ایجاد محیطی مناسب برای بازگشت دانشمندانی بود که بر اثر حمله‌ی مغول از ایران فرار کرده بودند. تمام این موارد دست به دست هم داد تا وی برای انجام و اتمام این پروژه در مجموع از حدود ۱۲۰ دانشمند دعوت به عمل آورد. طی روایت دیگری که از ساخت این بنا در دسترس است، گفته می شود که منگوقاآن، چهارمین خاقان حکومت مغول، قصد احداث رصدخانه‌ای در مغولستان را داشته است، ولی فردی را پیدا نکرد که توانایی احداث آن را داشته باشد. از این رو، پس از آنکه شهرت خواجه نصیرالدین طوسی به گوش او رسید،  به هلاکوخان که حکمرانی ایران را در دست داشت گفت تا خواجه نصیرالدین طوسی را به مغولستان بفرست. هلاکوخان که منگوقاآن را در حال تصرف چین دید، صلاح دید تا ابتدا رصدخانه‌ای را در ایران بسازد. البته گفته می‌شود که در ابتدا خواجه نصیرالدین طوسی او را تشویق به چنین کرد. شرح این ماجرا در کتاب وصاف الحضرة این‌چنین درج شده است: «خواجه هولاکو خان را به این کار یعنی ساخت رصدخانه تشویق کرد و اول هولاکو خان به این کار مایل نبود و پرسید که فایده نجوم در چیست؟ آیا چیزی را که وقوعش حتمی است، بر طرف می‌کند؟ دانشمند طوسی با ذکر مثالی هولاکو خان را قانع کرد و گفت دستور بدهید یک نفر طشت بزرگی از مس را از بالای عمارت بیندازد پایین؛ بدون اینکه قبلاً اهل مجلس بدانند. هولاکو خان دستور داد که این کار را انجام بدهند. زمانی که طشت از بالا افتاد، تمام اهل مجلس ترسیدند؛ بجز هولاکو خان و خواجه نصیرالدین طوسی. بعد گفت که فایده علم نجوم در این است که حوادث را پیش از وقوع بیان می‌کند؛ در نتیجه مردم وحشت نمی‌کنند. هولاکو خان خوشش آمد و دستور ساخت رصدخانه را داد». نقش رصدخانه مراغه در ترویج علوم در دنیا رصدخانه‌ مراغه بسیار پیشرفته بود. تا حدی که ۳۰۰ سال پس از احداث آن، چنین رصدخانه ای حتی در غرب تاسیس نشد و نیز پیش از دوران اختراع تلسکوپ ساخته شد. پس از تاسیس رصدخانه مراغه، از این مجموعه به عنوان موسسه ای جهت آموزش علوم مختلف کارآیی داشته است و از بزرگترین مراکز علمی و اسلامی در دنیا محسوب می گردید. و به سبب حکومت مغولان بر ایران و چین، ارتباط علمی نیز بین این دو کشور برقرار بود و دانشمندان چینی همچون فائو مون‌جی به این رصدخانه آمدند. نهایتا این رصدخانه به یک مرکز دانشگاهی تبدیل گردید که پس از جندی شاپور و مدارس نظامیه و مستنصریه (مدرسه ای در بغداد)، از بزرگترین مراکز علمی اسلامی محسوب می گردید. در طول تاریخ رصدخانه های زیادی با الهام از رصدخانه مراغه ساخته شده‌اند. در این میان می‌توان به رصدخانهٔ سمرقند واقع در تاجیکستان اشاره کرد که به عنوان یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان مطرح گردیده است و  با الهام از رصدخانهٔ مراغه و یک قرن پس از آن ساخته شد. علاوه بر رصدخانه ی سمرقند، رصدخانه های تیکو براهه در حوالی دانمارک ، کپلر و رصدخانهٔ اوجین در هند و رصدخانهٔ استانبول نیز با الهام از آن احداث گردیدند. علاوه بر این بنا بر اسناد، بنای رصدخانه‌های منزو در بنارس، اورانین برگ در دانمارک و رصدخانه شانگهای چین نیز با الگوبرداری از مراغه احداث شده اند.  وضعیت امروزی رصدخانه مراغه با بررسی مستندات تاریخی به جای مانده، مشخص می شود که بنای رصدخانه مراغه در حدود سال ۷۲۰ هجری کاملاً تخریب شده بود. ولی پس از جستجوهای فراوان مورخان و باستان شناسان، آن ها موفق به طراحی طرحی از برج مرکزی این رصدخانه شدند که دارای شکلی استوانه‌ای بود. امروزه اگر همراه با تور مراغه ریسمون به این شهر سفر کنید و از رصدخانه این شهر دیدن کنید، گنبدی سفید رنگ را مشاهده خواهید کرد که ارتباطی با ساختار اصلی این رصدخانه ندارد و صرفاً برای محافظت از بقایای این رصدخانه روی آن کشیده شده است.