تاریخچه غنی موسیقی در کوبا و بهترین گروه های موسیقی کوبایی

کوبا، جزیره‌ای با فرهنگ غنی موسیقایی

در میان تمام کشورهای آمریکای لاتین و یا کشورهای اسپانیایی زبان حوزه کارائیب، تنها یک کشور بیشترین و بزرگ‌ترین تأثیرات را در موسیقی محبوب امروزی و همچنین سبک موسیقی رقصی در دنیا گذاشته است و آن کشور جایی نیست جز جزیره کوبا! با ریسمون همراه باشید تا بیشتر این موسیقی و فرهنگ را بشناسید.

فرهنگ موسیقایی مردم این جزیره کوچک توانسته سبک، ریتم‌ها و رقص‌های مختلفی را از همان اوایل قرن بیستم ابداع کند. برخی از این سبک‌ها شهرت بیشتری نسبت به باقی موارد پیدا کرده‌اند. برای مثال می‌توان به سبک رومبا (Rumba)، سالسا (Salsa)، سون (Son)، جاز (Jazz)، تیمبا (Timba)، نوا ترووا (Nueva Trova) و بورلو (Borelo) اشاره کرد. البته سبک‌های موسیقی کوبایی محدود به موارد نیستند و لیست بی‌پایانی از نام آنها را می‌توان ارائه کرد.

تاریخچه موسیقی در کوبا

فرهنگ موسیقی کوبایی حاصل تأثیرپذیری از دو فرهنگ مختلف است: موسیقی اسپانیایی و موسیقی آفریقای غربی. در دوران استعمار اسپانیا، هزاران برده از بخش غربی آفریقا به این کشور آمدند تا در مزارع مختلف آن کار کنند. این روزهای تاریک در تاریخ کوبا باعث شکل‌گیری فرهنگ خاصی در این کشور شد که بعدها با نام فرهنگ آفریقایی- کوبایی (Afro-Cuban) شناخته شد. حاکمان اسپانیایی و برده‌های آفریقاییِ آنها در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند، اگرچه آن‌ها ازلحاظ اجتماعی و اقتصادی هیچ نزدیکی و شباهتی با یکدیگر نداشتند و در دنیاهای کاملاً متفاوت زندگی می‌کردند، ولی کماکان تبادل فرهنگی -به خصوص از طریق موسیقی و رقص- میان آنها انجام می‌شد. اسپانیایی‌ها در این تبادل سبک‌های سنتی موسیقی خود مانند فلامینگو، استفاده از گیتار آکوستیک، سبک‌های نوین شعر و همچنین سازهای موسیقی کلاسیک اروپایی مانند پیانو، ویولن، ویولن‌سل را وارد کردند. از سوی دیگر بردگان آفریقایی نیز سازهای خاص خود (مانند انواع درام‌ست، پرکاشن و انواع شِیکِر)، سبک‌ها، ریتم‌های پیچیده آفریقایی و البته آوازها و رقص‌های خاص خود را وارد کردند.

داستان شکل‌گیری سبک سون در کوبا

به مرور زمان تعداد زیادی از این برده‌های آفریقایی به دین مسیحیت روی آوردند و برای خدایان آفریقایی خود نام‌هایی از قدیس‌های مسیحی انتخاب کردند. بنابراین مسیحیت را می‌توان نقطه مشترک جدیدی میان این دو فرهنگ دانست. در برخی مقاطع خاص در تاریخ کوبا، استفاده برده‌ها از درام و سازهای ضربه‌ای ممنوع شده بود. بنابراین آن‌ها شروع به یادگیری سازهای حکام خود کردند؛ سازهایی مانند گیتار، ترومپت، ویولن و پیانو. آنها سعی می‌کردند تا ریتم‌ها و موسیقی محلی خود را با استفاده از این سازهای جدید بنوازند. درواقع همین رویداد را می‌توان نقطه آغازین شکل‌گیری سبک موسیقی آفریقایی-کوبایی سون (Son) دانست. سبک موسیقی سون در بخش‌های شرقی جزیره کوبا شکل گرفت. ریتمِ این سبک ۲٫۴ است و برای نواختن آن از ترکیب سازهای اسپانیایی-کوبایی استفاده می‌شود. این سبک به‌سرعت تبدیل به محبوب‌ترین سبک موسیقی در جزیره کوبا شد. استعمارگران اسپانیایی با ترویج این سبک موسیقی مخالف بودند، چراکه به‌گمانشان در آن از اشعاری نسبتاً سخیف استفاده می‌شد. با این حال، این سبک تبدیل به قلب تپنده موسیقی کوبا شد. تا جایی که در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی، بسیاری از هنرمندان این سبک توانسته بودند شهرت بسیار زیادی به دست بیاورند.

نقش انقلاب کوبا در موسیقی این کشور

انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹ این کشور را از هر لحاظ تحت تأثیر قرار داد و موسیقی نیز یکی از همین موارد بود. موسیقی کوبایی دو مسیر جداگانه را پس از انقلاب پیش گرفت. دولت هنرمندان را تشویق می‌کرد تا سبک‌های جدیدی از موسیقی را در داخل کشور ابداع کنند که ارتباط خود با گذشته تاریخ این کشور را قطع کنند. پس از سال ۱۹۶۲ و درگیری‌های سیاسی با دولت آمریکا، کوبا به‌نوعی در انزوا فرورفت. دولت فیدل کاسترو هنرمندان را تشویق می‌کرد تا تحصیلات آکادمیک موسیقایی خود را ادامه دهند. پس از آن که فارغ‌التحصیل شدند، دولت برای آن‌ها مزایا و حقوق و همچنین امنیت شغلی کافی مهیا می‌کرد تا بتوانند خلاقیت بیشتری در آثار خود ایجاد کنند.

پیدایش سبک سالسا

موسیقی کوبایی راه جداگانه‌ای را در بیرون مرزهای این کشور و به‌خصوص در نیویورک پیش گرفته بود. سبک موسیقی آفریقایی کوبایی سون در کشور آمریکا توانسته بود توجه گروه‌های مختلف و مدرن جاز (Jazz) را به خود جلب کند. نتیجه تلفیق این دو سبک چیزی بود که در دهه ۱۹۵۰ میلادی توانست محبوبیت زیادی را تحت عنوان سبک مامبو (mambo) پیدا کند. سال‌ها بعد، سبک سون همچنان در نیویورک اجرا می‌شد و محبوب بود. ولی این بار تحت تأثیر گروه‌های بزرگ جاز، ریتم‌های نوین، سبک بلوز و راک قرار گرفته بود و برای اجرای آن از سازهای الکتریکی نیز استفاده می‌شد. این سبک جدید محبوبیت بسیار زیادی به دست آورد و در دهه ۱۹۷۰ نام جدید و تاریخی خود، یعنی سبک سالسا (Salsa) را به خود دید.

در همین حین، موسیقیدان‌ها در داخل مرزهای کوبا نیز بیکار نبوده و مشغول آزمایش سبک‌های جدیدی بودند. در دهه ۱۹۶۰ میلادی گروه‌های موسیقی کوبایی توانسته بودند سازهای جدیدی را وارد فرهنگ موسیقایی خود کنند. آنها از این سازها برای نواختن موسیقی سنتی سون استفاده می‌کردند. به‌عبارت‌دیگر آنها توانسته بودند موسیقی جاز الکتریک را با سبک‌های سنتی خود یعنی سون و یا رومبا (Rumba) تلفیق کنند. حاصل این تلفیق و نوآوری‌ها چیزی است که تحت عنوان سبک جدید onda arieto در موسیقی کوبایی معروف شد.

داستان ظهور سبک تیمبا

در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی سبک جدیدی از از موزیک سال در کوبا رواج پیدا کرد. در این سبک جدید صدای پیانو قوی‌تر شده بود و انتخاب ریتم‌ها نیز دستخوش تغییراتی شده بود، این سبک همچنین کمی از عناصر سبک رومبا را نیز به‌عنوان چاشنی در خود داشت. این نوع سبک موسیقی که آن را نیز سالسا نامیدند، تفاوت معناداری با موسیقی سالسا رایج در نیویورک دارد. سبک سالسا کوبایی بعدها دستخوش تغییر شد و سبکی که امروزه به‌عنوان تیمبا (Timba) می‌شناسیم را شکل داد. تیمبا درواقع عصاره‌ی دو دهه تلاش، نوآوری، تلفیق و ترکیب عناصر مختلف موسیقایی است.

موسیقی مدرن و هیپ هاپ در کوبا

با ظهور قرن بیستم موسیقی کوبایی نیز دستخوش تغییرات شد. به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت که موسیقی کوبایی نیز از جریان مدرنیته و سبک‌های محبوب جهانی تأثیر پذیرفت. در این سال‌ها شاهد ظهور سبک هیپ هاپ در موسیقی کوبا بودیم. ماهیت خاص این سبک باعث می‌شود تا برخلاف موسیقی‌های سنتی کوبا، برای اجرای آن‌ها احتیاج به حمایت‌های دولتی نباشد. بنابراین هیپ هاپ و سبک رپ کوبایی به دور از نظارت دولت رشد کرد و محدود و یا سانسور کردن آن‌ها دشوار بود.

بهترین گروه‌های موسیقی کوبایی

اگر به موسیقی کوبایی علاقه دارید و یا اینکه خواندن این مطلب ریسمون شما را ترغیب کرد تا چند قطعه کوبایی گوش کنید، در ادامه از بهترین و محبوب‌ترین گروه‌های موسیقی کوبایی دستور تاریخ نام خواهیم برد:

Buena Vista Social Club

Gloria Estefan

Ibrahim Ferrer

Celia Cruz

Compay Segundo

Orishas

Rubén González

Omara Portuondo

Mongo Santamaria

Arturo Sandoval

Pérez Prado

و با همراهی تور کوبای ریسمون می‌توانید تجربه ی این موسیقی را به صورت زنده داشته باشید.